Rekabetçi Sektörler Programı

Rekabetçi Sektörler Programı (RSP)

Rekabetçi Sektörler Programı (RSP), Avrupa Birliği - Türkiye mali işbirliği kapsamında işletmelerin iç ve dış piyasada rekabet gücünün artırmaya yönelik olarak tasarlanan ve 7 yıllık dönemler halinde uygulanan Operasyonel Programları bünyesinde toplayan bir çatı programdır. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından uygulanan RSP, verimliliğin artırılmasını ve sanayileşmenin hızlandırılmasını, ihracata yönelik rekabetçi bir üretim yapısının geliştirmesini amaçlamaktadır.

Rekabetçi Sektörler Programı (RSP) I. Dönem (2007-2013)

2007-2013 yıllarını kapsayan dönemde, işletmelerinin rekabet gücünü artırmayı hedefleyen “Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı (BROP)” uygulanmıştır. Yaklaşık 520 milyon Avro bütçe ile - kişi başı milli geliri Türkiye ortalamasının yüzde 75’inin altında kalan bölgelerde yer alan - 43 ilde uygulanan 46 proje desteklenmiştir. Projeler kapsamında işletmelerin rekabet gücü artırılmış, turizm altyapıları güçlendirilmiş, laboratuvar, üretim tesisi, Ar-Ge merkezleri kurulmuş, kümelenmeye yönelik faaliyetler gerçekleştirilmiş, yenilikçi teknolojilerin kullanımına yönelik kaynak sağlanmıştır.

Rekabetçi Sektörler Programı (RSP) II. Dönem (2014-2020)

2014-2020 yıllarını kapsayan dönemde, Ar-Ge ve inovasyona yönelik projeler başta olmak üzere dış ticaret açığını azaltarak ve verimliliği artırarak ülkemizin rekabet gücünü yükseltmeyi hedefleyen proje fikirlerini destekleyen "Rekabetçilik ve Yenilik Operasyonel Programı (RYOP)" uygulanmaktadır.

RYOP kapsamında, imalat sanayinin dönüşümüne katkı sağlamayı amaçlayan; KOBİ’leri yeni teknolojilerle buluşturan, Ar-Ge faaliyetleri uygulayan, kamu özel sektör işbirliğini teşvik eden, yenilikçi üretim yöntemleri kullanmayı ve yeni ürünler geliştirmeyi hedefleyen projelere mali destek sağlanmaktadır. Yaklaşık 275 milyon Avro ile uygulanan RYOP kapsamında Türkiye’nin 81 ilinden proje başvurusu yapılması mümkün kılınmıştır.

RYOP Kapsamında Temel Hedefler Nelerdir?

Programın yeni döneminde, sanayide ve üretimde verimliliğinin artırılması ve cari açığın azaltılmasına katkı sağlanması hedeflenmektedir. Program kapsamında verilecek desteklerin, öncelikle bu iki temel hedefe hizmet etmesi beklenmektedir.

RYOP Hangi İllerde Uygulanmaktadır?

RYOP kapsamında bölge farkı gözetmeksizin Türkiye’nin 81 ilinden tüm illerden proje başvurusu kabul edilmiştir. Bölgelerin gelir seviyelerine göre bazı faaliyetlere öncelik tanınmıştır. Ayrıntılı bilgi için Operasyonel Programımızın 4.1 Coğrafi ve Tematik Odaklanma bölümünü inceleyebilirsiniz.

RYOP'un Eylem ve Ana Faaliyet Alanları Nelerdir?

Projeler yukarıda listelenen ana faaliyet alanlarından yalnızca biri altında tasarlanmıştır.

RYOP Kapsamında Ne Tür Projeler Desteklenmektedir?

İmalat Sanayii Ana Faaliyeti kapsamında;

Ortak kullanım tesislerinin (atölyeler, depolama alanları) kurulması ve faaliyete geçirilmesi, ilgili tesislerin sahibi olan kurumların ve çalışanlarının kapasitelerinin ve yetkinliklerinin artırılması;
İhtiyaç analizlerinin ve analitik çalışmaların, rekabetçilik stratejilerinin ve yol haritalarının geliştirilmesi;
Kümelerin ve küme destek yapılarının kurulması ve işlevsel hale getirilmesi;
Tanıtım ve ağ oluşturma faaliyetleri için danışmanlık hizmeti verilmesi, sermaye yatırım fuarları, girişimcilik kampları ve tanıtım turları organize edilmesi gibi faaliyetleri içeren projeler desteklenir.

Hizmetler ve Yaratıcı Endüstriler Ana Faaliyeti kapsamında;

Hizmetler sektörünün ve yaratıcı endüstrilerin ihtiyaçlarının belirlenmesine yardımcı olacak stratejilerin, yol haritalarının, eylem planlarının geliştirilmesine olanak sağlayan ihtiyaç analizleri, anketler ve diğer analitik çalışmalar;
Yaratıcı girişimcilere/firmalara ev sahipliği yapan ortak kullanım alanları sunan yaratıcı endüstri laboratuvarlarının (kuluçka merkezleri, hızlandırıcılar, fablab/makerspace gibi) kurulması ve işletilmesi;
Tanıtım faaliyetleri, tasarım yarışmaları;
Gelir seviyesi ortalamanın altında olan bölgelerde turizmin gelişimine yönelik bölgesel markalaşma, tanıtım, pazarlama faaliyetleri, strateji/eylem planlarının tasarlanması ve uygulanması gibi faaliyetleri projeler desteklenir.

Araştırma ve Geliştirme Ana Faaliyeti kapsamında;

Mevcut Ar-Ge merkezlerinin kapasitelerinin artırılmasının ve işlevsel hale getirilmesi;
Kamu, üniversite ve sanayinin işbirliği ekosistemini güçlendirilmesi;
Prototip üretimi amaçlı Ar-Ge faaliyetlerinin ve geliştirilmiş prototiplerin test ve sertifika hizmetleri;
Üniversite ve sanayinin ortak araştırma çabalarının teşviki;
Ticarileştirme olanaklarını belirlemeye yönelik pazar araştırması, anketler ve diğer analitik çalışmalar;
Ar-Ge merkezlerinin yönetimi, personeli, araştırmacı ve iş geliştirme yöneticileri ile girişimciler ve KOBİ'lere yönelik eğitim ve kapasite geliştirme çalışmaları;
İhtiyaç analizleri, araştırma ve diğer analitik çalışmalar, üniversite-sanayi işbirliğini güçlendirecek mevzuat iyileştirmeleri için politika önerileri;
Özellikle sosyal yeniliğe dair farkındalık artırma ve kapasite geliştirilmesi aktivitelerini içeren projeler desteklenir.

Teknoloji Transferi ve Ticarileştirme Ana Faaliyeti kapsamında;

Teknoloji transfer ofisleri (TTO), teknoloji geliştirme bölgeleri (TGB), hızlandırıcılar, kuluçka merkezleri, Ar-Ge merkezleri gibi yapıların daha etkin kılınması ayrıca bu kuruluşların yönetim, Ar-Ge, araştırma ve iş geliştirme yöneticilerine yönelik eğitim ve kapasite geliştirme çalışmaları;
TGB'lerin uluslararası ağ oluşturma faaliyetleri TTO'lar ile TGB'lerin kuluçka stratejisi ve/veya planlarının geliştirilmesi ve uygulanması;
Yenilikçi genç girişimciler, sosyal yenilikçiler ve/veya başlangıç firmaları için düzenlenen ulusal/uluslararası yarışma, eğitim kampı ve etkinliklerin organizasyonu ve finansmanı, yatırım promosyon etkinlikleri, sermaye yatırım fuarları, eşleştirme faaliyetleri, mentörlük etkinlikleri ve buluşturma faaliyetlerinin organizasyonu ve/veya bu etkinliklere katılım;
Ticarileştirilecek yenilikçi ürünler için test ve sertifika hizmetleri, ticarileştirme olanaklarını belirlemeye yönelik pazar araştırması, anketler ve diğer analitik çalışmalar;
Girişimciler ve KOBİ'ler için eğitim ve benzer kapasite geliştirme etkinlikleri;
İhtiyaç analizleri, araştırma ve diğer analitik çalışmalar yoluyla ticarileştirme alanında üniversite-sanayi işbirliğini güçlendirecek hukuki düzenlemeler için politika önerileri geliştirilmesi faaliyetlerini içeren projeler desteklenir.

RSP altında desteklenen projeler, yukarıda sıralanan aktivitelerden birkaçını içerecek şekilde, çoklu çözümleri içeren yöntemlerle uygulanan faaliyetler bütünü olarak tasarlanır.

Projeler, Rekabetçi Sektörler Programı sayısal hedeflerine yapacağı katkı seviyesine göre değerlendirilmektedir. Projeler, Programın hedef göstergelerine katkı sağlayacak şekilde tasarlanmış olması gerekir.

Programa başvuru yapabilen kurumlar

Program tasarlanırken proje başvurusu yapabilecek kurumlar şöyle tanımlanmıştır: yerel ve bölgesel otoriteler, kamu kurumları, üniversiteler, kuluçka merkezleri, teknoloji transfer ofisleri, odalar ve borsalar, sanayi ve teknoloji ile ilgili dernek ve vakıflar, ihracatçı birlikleri genel sekreterlikleri, organize sanayi bölgeleri ve teknoloji geliştirme bölgeleri yönetimleri gibi kamusal ve kar amacı gütmeyen iş dünyasını temsil eden kuruluşlar. Böylelikle ilgili sektörlere ihtiyaç duyulan desteklerin verilmesi, sanayi sektörünün tümünün yararına hizmet edecek faaliyetler yürütülmesi planlanmıştır.

Programda yapılan tanımın içinde kalmak kaydıyla, Proje başvurusu yapabilen kuruluşlar açılan proje teklif çağrısı başlığına göre farklılık gösterebilir. Nitekim gerçekleştirilen proje teklif çağrılarında başvuru yapabilecek kurumlar çağrının konusuna göre sınırlandırılarak, çağrı kılavuzunda yayınlanmıştır.

Girişimciler, KOBİ'ler, ticari işletmeler, kar amacı güden kurum ve kuruluşlar doğrudan başvuramamakla birlikte, bunlar, KOBİ'lerin ortak yararına hizmet eden projeler aracılığı ile program desteklerinden dolaylı olarak yararlanabilmektedirler.

Proje başvuru ve seçim yöntemleri

Program Otoritesi, proje seçimlerini iki yöntemle gerçekleştirebilir:

Doğrudan Müzakere: Bu yöntem, RYOP kapsamında Bakanlıkça yapılacak haritalandırma/analiz sonucuna göre yine Bakanlıkça ilgili taraflara yapılacak proje sunma yönündeki daveti ve sunulacak projelerin belirli kriterlere uygun olarak seçilmesi sürecini ifade eder. Haritalandırma/analiz çalışmasında, proje boşluğu bulunan program faaliyetlerindeki bütçe ve zaman kısıtları ile program göstergeleri dikkate alınır.

Teklif Çağrısı: Bu yöntemde Program Otoritesi, potansiyel başvuru sahiplerini, program önceliklerine uygun başlıklarda ve belirlenmiş kriterler doğrultusunda proje tekliflerini sunmaya davet eder.

Bu program döneminde iki teklif çağrısı yapılmıştır.

RYOP kapsamında ilk Proje Teklif Çağrısı 2017 yılının Nisan ayında yayınlanmıştır. “İmalat Sanayi”, “Araştırma ve Geliştirme”, “Teknoloji Transferi ve Ticarileşme” başlıklarında çıkılan bu çağrıya 150 proje başvurusu alınmıştır. Yaklaşık 115 milyon Avro değerindeki çağrı sonucunda 23 proje desteklenebilir nitelikte bulunmuştur.

Bu dönemdeki ikinci Proje Teklif Çağrısı ise 1 Nisan 2019 tarihinde yayınlanmıştır. “Yaratıcı Endüstriler” ve “Araştırma ve Geliştirme” alanlarındaki proje tekliflerinin toplandığı bu çağrıya 123 başvuru yapılmıştır. 50 milyon Avro bütçeli teklif çağrısı sonunda 11 proje desteklenmeye hak kazanmıştır.

Projelerin Kabul Edilmesinin Ardından Süreç Nasıl İşlemektedir?

Projelerin seçilmesinden, uygulama süresinin tamamlanmasına kadar işleyen süreçler aşağıdaki tabloda açıklanmaktadır:

IPA II Sektörel İzleme Komiteleri

IPA II Döneminde uygulanacak Rekabetçilik ve Yenilik Operasyonel Programının (RYOP) izlenmesi amacıyla Bakanlığımız ve Avrupa Komisyonu Avrupa Komşuluk Politikası ve Genişleme Müzakereleri Genel Müdürlüğü eş başkanlığında ilgili kamu kurumları ve ekonomik ve sosyal paydaşların katılımı ile Sektörel İzleme Komitesi kurulmuştur.

RYOP Sektörel İzleme Komitesi Görevleri:

Projelerin seçimine ilişkin genel kriterleri ve programlama ihtiyaçları çerçevesinde bu kriterlerde yapılacak revizyonları gözden geçirmek ve onaylamak;
Her toplantıda hedeflere, planlanan çıktı ve sonuçlara ulaşmada kaydedilen ilerlemeyi gözden geçirmek, mevcut programların ve eylemlerin etkinliğini, verimliliğini, kalitesini, uyumunu, etkisini ve sürdürülebilirliğini değerlendirmek ve mevcut politika diyaloğu, ilgili ulusal ve bölgesel sektör stratejileri ve ülkedeki çok ülkeli ve/veya bölgesel faaliyetlerle uyumluluğu sağlamak;
Yıllık uygulama raporlarını ve eylemlerin finansal gerçekleşmesini gözden geçirmek;
Yerinde kontrol, izleme ve değerlendirme faaliyetleri sonucunda tespit edilen bulgu ve sonuçları ve alınan aksiyonları gözden geçirmek;
Yönetim ve kontrol sistemlerinin işleyişine ilişkin konuları ele almak;
Program ve proje uygulamalarında karşılaşılan sorunları ve aksiyonları ele almak;
Gerekli hallerde program değişikliklerini gözden geçirmek veya eylemlerin hedeflerine ulaşılmasını sağlamak ve IPA II yardımının verimliliğini, etkinliğini, etkisini ve sürdürülebilirliğini artırmak için program değişiklik talebinde bulunmak;
Çerçeve Anlaşmasının 23. ve 24. maddeleri uyarınca alınan bilgilendirme, tanıtım, şeffaflık, görünürlük ve iletişim tedbirlerini gözden geçirmek.